در مسیر ارتقای امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات، ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، با اجرای یک طرح جامع چهارمحوری، تحولی نوین در زیست‌فناوری صنعتی و کشاورزی کشور رقم زده است.
این برنامه ملی با تمرکز بر حوزه‌های «پالایشگاه زیستی مخمر»، «میکروبیوم و پروبیوتیک»، «تولید واکسن دام، طیور و آبزیان» و «زیست‌فناوری دریایی»، گام‌های عملی برای دستیابی به تولید بومی، کاهش ارزبری، اشتغال‌زایی تخصصی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین زیستی برداشته است.
۱. بیوریفاینری مخمر؛ توسعه صنعتی با ارزش افزوده بالا
در بخش پالایشگاه زیستی مخمر، این ستاد با هدف دستیابی به بازار ۱۵۰ میلیون دلاری تا پایان ۱۴۰۶، برنامه احداث یک پالایشگاه جدید و تولید حداقل ۲۰ محصول با ارزش افزوده بالا را تدوین کرده است. این پروژه با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۱۵۰ تا ۲۰۰ نیروی متخصص و کاهش ارزبری تا ۵۰ میلیون دلار، به‌عنوان یکی از محورهای پیشران زیست‌صنعت کشور شناخته می‌شود.
۲. کاهش ۱۵۰ تنی واردات پروبیوتیک؛ تقویت تولید داخلی با نگاهی سلامت‌محور
در حوزه میکروبیوم و پروبیوتیک‌ها، رویکرد جایگزینی آنتی‌بیوتیک‌ها با فرآورده‌های زیستی به‌منظور مقابله با مقاومت دارویی و تقویت سلامت عمومی در دستور کار قرار دارد. کاهش واردات ۲۰۰ تنی پری‌بیوتیک و ۱۵۰ تنی پروبیوتیک تا سال ۱۴۰۶، از اهداف مشخص این بخش است. این اقدام با تکیه بر ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان موجود اجرا خواهد شد و برای هر واحد تولیدی فعال، ایجاد اشتغال مستقیم حداقل برای پنج نفر در نظر گرفته شده است.
۳. خودکفایی ۴۰ درصدی در تولید واکسن طیور؛ حرکت به‌سوی فناوری‌های نوظهور RNA و DNA
در یکی از مهم‌ترین محورها، ستاد توسعه زیست‌فناوری قصد دارد تا پایان سال ۱۴۰۶، حدود ۴۰ درصد واکسن‌های طیور و ۱۰ درصد واکسن‌های دام را از طریق تولید داخلی تأمین کند. همچنین توسعه واکسن‌های نوظهور بر پایه فناوری‌های RNA و DNA در اولویت راهبردی قرار گرفته است. پیش‌بینی شده این طرح منجر به کاهش ارزبری معادل ۴۰ میلیون دلار شود. اشتغال‌زایی مستقیم برای حداقل ۱۰ نفر در هر واحد تولیدی واکسن نیز از مزایای اقتصادی این برنامه است.
۴. توسعه زیست‌فناوری دریایی؛ هدف‌گذاری تأمین ۱٪ GDP ملی از دریا
چهارمین محور این طرح، توسعه زیست‌فناوری دریایی با تمرکز بر کاهش واردات تخم چشم‌زده ماهی قزل‌آلا (بین ۱ تا ۲ میلیون دلار) و مولد اصلاح‌شده میگو (حدود ۱.۵ میلیون دلار) است. هدف نهایی، تأمین یک درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از منابع دریایی است.
این بخش با همکاری هیئت‌علمی، نهادهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان، اقداماتی چون درمان و بهداشت آبزیان، تولید مکمل‌های تغذیه‌ای، تولید مولد، هوشمندسازی مزارع پرورش و پالایش زیستی ضایعات دریایی را پوشش خواهد داد.
جمع‌بندی:
طرح چهارمحوری ستاد توسعه زیست‌فناوری، گامی مؤثر در راستای خودکفایی زیستی، پایداری کشاورزی، تولید دانش‌بنیان و تقویت زیرساخت‌های امنیت غذایی کشور است. با اجرای کامل این برنامه تا پایان ۱۴۰۶، کشور می‌تواند از منظر تولید واکسن‌های حیوانی، مکمل‌های زیستی و زیست‌فناوری دریایی، جایگاه رقابتی قابل‌توجهی در منطقه کسب کند.
