گسترش روابط ایران و تاجیکستان|تحلیل خبر
بررسی آمار تجارت ایران و تاجیکستان در دوره زمانی (۱۴۰۲-۱۳۹۵) نشان می‌دهد که تجارت ایران و تاجیکستان با فرازونشیب همراه بوده است. چنانکه از ۲۳۱ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۱۰۵ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ رسیده، سپس با کاهش شدید و متوالی در دو سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ بـه ۷.۲۳ میلیون دلار سقوط کرده و مجددا در سه سال متوالی با افزایش شدید به ۲۵۰ میلیون دلار، یعنی بالاتر از سال ۱۳۹۶ رسیده است.
در سال 2024 صادرات تاجیکستان به ایران ۱۱۵ میلیون دلار و واردات از ایران ۲۶۳ میلیون دلار بود که نسبت به سال ۲۰۲۳، ۱۵ درصد افزایش یافته است. این روند رو به رشد در سه ماهه اول ۲۰۲۵ نیز ادامه یافت و با افزایش ۴۳ درصدی به ۱۱۱ میلیون دلار رسیده است.
همچنین بررسی آمار های گمرگی نشان می دهد؛ اقلام صادراتی ایران به تاجیکستان در سال گذشته شامل محصولات فولادی ۴۰ میلیون دلار (۴۹ درصد رشد)، محصولات پلاستیکی ۲۲ میلیون دلار (۲۲درصد رشد)، پسته ۱۳ میلیون دلار (۱۴درصد رشد) بوده است.
تاجیکستان دروازه ورود محصولات و تکنولوژی ایرانی به بازارهای آسیای مرکزی است. زیرا این کشور در نقطه‌ای قرار دارد که در صورت استفاده از راه‌های زمینی می‌تواند ایران را با چین، قزاقستان و شرق روسیه متصل کند.
بودجه ایران به تبع افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی رقم قابل ملاحظه‌ای را تشکیل می‌دهد که بهترین راه استفاده از این سرمایه به جریان انداختن آن در پروژه‌های پرسود داخلی و خارجی برای بازتولید آن است، زیرا نگاه داشتن این مبلغ در داخل تورم را در پی خواهد داشت. بنابراین، کشورهای نفت خیز در چنین شرایط تلاش می‌کنند، پول‌های مازاد بودجه خود را در کشورهای امن سرمایه‌گذاری کنند. مثلا، نیروگاه برق-آبی سنگ توده-۲، طبق توافق طرفین درآمدش به مدت ۱۲،۵ سال از آن ایران بوده و سپس در اختیار تاجیکستان قرار خواهد گرفت.
تاجیکستان طبق محاسبات آماری در صورت استفاده بهینه از منابع انرژی خود می‌تواند تا ۹۰ میلیارد کیلووات ساعت انرژی برق در سال تولید کند که این میزان تنها نیمی از نیاز داخلی آن است. در مقابل نیاز به نیروی برق در ایران به نحو فزاینده‌ای در حال افزایش است و تاجیکستان می‌تواند در آینده صادرکننده نیروی برق به ایران باشد.
با وجود فرصت‌های فراوان، روابط تجاری میان ایران و تاجیکستان با چالش‌هایی نیز مواجه است. این چالش‌ها شامل محدودیت‌های بانکی و مالی ناشی از تحریم‌ها، نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل مناسب، و موانع گمرکی است، با رفع این موانع و ایجاد تسهیلات بیشتر، دو کشور می‌توانند روابط تجاری خود را گسترش دهند.
