اهمیت
نابرابری اقتصادی: فاصله زیاد درآمدی نشان‌دهنده نابرابری در توزیع ثروت است. این نابرابری می‌تواند به ایجاد تنش‌های اجتماعی و نارضایتی عمومی منجر شود، زیرا گروه‌های کم‌درآمد احساس می‌کنند که از فرصت‌ها و منابع اقتصادی محروم هستند.
مشکلات اجتماعی : فاصله درآمدی بالا می‌تواند به بروز مشکلات اجتماعی مانند افزایش جرم و جنایت، اعتیاد، و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. افراد در دهک‌های پایین‌تر ممکن است برای تأمین نیازهای اولیه خود به رفتارهای غیرقانونی روی آورند.
نکات تکمیلی
ضریب جینی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اندازه‌گیری نابرابری در توزیع درآمد است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، ضریب جینی خانوارهای ایرانی در سال 1402 به 0.3979 رسیده است که نسبت به سال قبل 0.0102 افزایش نشان می دهد. این افزایش نشان‌دهنده رشد نابرابری درآمدی در کشور است.
بر اساس گزارش مرکز آمار، در سال 1402 سهم دهک اول به عنوان کم درآمد ترین افراد جامعه، تنها 2.29 درصد از کل هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص داده است، در حالی که سهم دهک دهم، پردرآمدترین افراد جامعه، 31.94 درصد بوده است. به عبارت دیگر، درآمد دهک دهم حدود 14 برابر درآمد دهک اول است. این فاصله 14 برابری، بیانگر نابرابری شدید در درآمدها و هزینه‌های خانهای ایرانی است و خطری جدی است.
فاصله ۱۴ برابری میان دهک اول و دهم، زنگ خطری برای اقتصاد و جامعه ایران است. افزایش فاصله میان فقیر و غنی می‌تواند باعث تشدید نارضایتی‌های اجتماعی، کاهش اعتماد عمومی به دولت و نهادهای اقتصادی و سیاسی و حتی بروز ناآرامی‌های اجتماعی شود. افراد کم‌درآمد احساس می‌کنند که از دسترسی به فرصت‌های برابر برای بهبود وضعیت اقتصادی خود محروم هستند. این وضعیت ممکن است باعث افزایش حس نابرابری، سرخوردگی و حتی مهاجرت کار جوان و تحصیل شود.
از نظر اقتصادی، نابرابری شدید باعث کاهش توان خرید اقشار ضعیف جامعه می‌شود. وقتی قدرت خرید دهک‌های کاهش می‌یابد، برای کالاها و خدمات کاهش می‌یابد که در نهایت منجر به رشد اقتصادی می‌شود. علاوه بر این، نابرابری درآمدی می‌تواند بر میزان فقر تأثیرگذار باشد.
در طول دهه‌های گذشته، بین دهک‌های اول و دهم به‌طور متوسط در حدود 14 برابر بوده است. افزایش ضریب جینی و شکاف 14 برابری میان دهک‌ها در طول سالیان سال نشان‌دهنده آن است که سیاست‌های توزیعی و حمایتی دولت برای کاهش نابرابری و حمایت از دهک‌های پایین به اندازه کافی نبوده است.
برای کاهش این فاصله و ایجاد یک جامعه عادلانه‌تر، نیاز به توسعه جدی و هماهنگ از سوی دولت، خصوصی و جامعه مدنی وجود دارد. اصلاح نظام مالیاتی و افزایش مالیات بر درآمدهای بالا، افزایش حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی از اقشار کم‌درآمد، بهبود کیفیت آموزش و فرصت‌های شغلی برای دهک‌های پایین جامعه و ارتقاء نظام اقتصادی از جمله این سیاست های اجرایی دولت ها در حوزه کاهش نابرابری ها است.
