اهمیت
افزایش وابستگی به واردات: وقتی واردات بیش از صادرات باشد، کشور به منابع و محصولات خارجی وابسته‌تر می‌شود. این وابستگی می‌تواند موجب شکنندگی اقتصادی شود، زیرا تغییرات در قیمت‌ها یا سیاست‌های تجاری کشورهای دیگر می‌تواند به سرعت بر اقتصاد داخلی تأثیر بگذارد.
کاهش ارزش پول ملی : تراز تجاری منفی معمولاً به معنی خروج بیشتر ارز از کشور است. وقتی تقاضا برای ارزهای خارجی (مانند دلار) برای پرداخت واردات افزایش یابد، ارزش پول ملی کاهش پیدا می‌کند. این کاهش ارزش پول می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های واردات و به دنبال آن تورم شود.
نکات تکمیلی
بر اساس جدیدترین گزارش گمرک ایران، در شش ماهه نخست سال 1403، میزان صادرات کالاهای غیرنفتی کشور به جز نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون در نظر گرفتن صادرات از طریق تجارت چمدانی، به 70.342 هزار تن به ارزش 25.758 میلیارد دلار رسیده است. این میزان صادرات در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 3.45 درصد در وزن و 6.48 درصد در ارزش دلاری افزایش داشته است. از سوی دیگر، واردات کشور نیز در همین مدت با افزایشی 2.85 درصدی در وزن و 6.55 درصدی در ارزش دلاری، به 18.269 هزار تن و 32.573 میلیارد دلار رسیده است. مجموع تجارت خارجی ایران در شش ماهه نخست امسال 58 میلیارد دلار بوده است.
تراز تجاری ایران در نیمه اول سال 1403 منفی 6.8 میلیارد دلار بوده است. این مسئله نشان‌دهنده آن است که حجم واردات کشور به مراتب بیشتر از صادرات است و کفه واردات در تجارت خارجی سنگینی می‌کند. تراز تجاری منفی می‌تواند به معنی افزایش وابستگی کشور به واردات باشد و ممکن است فشار اقتصادی بر بخش‌های تولیدی و ارزی کشور وارد کند. این موضوع باید به عنوان زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران در نظر گرفته شود تا استراتژی‌های بهتری برای افزایش صادرات و کاهش واردات اتخاذ کنند.
در شش ماهه نخست سال 1403، بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد چین با 7.169 میلیارد دلار (27.83 درصد از کل صادرات)، عراق با 5.210 میلیارد دلار (20.23 درصد) و امارات متحده عربی با 3.423 میلیارد دلار (13.29 درصد) بوده است. این نشان می‌دهد که چین همچنان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران از نظر صادرات باقی مانده است. عراق به عنوان همسایه ایران، نقش مهمی در تجارت خارجی کشور دارد و امارات نیز به عنوان یک مرکز تجاری منطقه‌ای، مقصد مهم صادراتی ایران محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، امارات متحده عربی با وارداتی بالغ بر 9.983 میلیارد دلار (30.65 درصد از کل واردات) در صدر کشورهای تأمین‌کننده واردات ایران قرار دارد. چین نیز با 8.464 میلیارد دلار (25.98 درصد) و ترکیه با 5.117 میلیارد دلار (15.71 درصد) از دیگر شرکای مهم وارداتی ایران بوده‌اند. این مسئله نشان‌دهنده اهمیت امارات و چین به عنوان دو شریک کلیدی در واردات کالا به ایران است. آلمان نیز با 3.75 درصد از واردات در این لیست قرار دارد که نشان‌دهنده واردات فناوری و ماشین‌آلات صنعتی از این کشور است.
در میان ۳۱ استان کشور، استان هرمزگان با 24.8 میلیون تن و ارزش 15.3 میلیارد دلار، بیشترین میزان مبادلات تجاری را به خود اختصاص داده است. این آمار نشان‌دهنده اهمیت این استان به عنوان یک دروازه اصلی برای تجارت خارجی کشور است. وجود بنادر مهم مانند بندر شهید رجایی در این استان به شدت به افزایش حجم تجارت کمک کرده است.
