اهمیت
کاهش بهرهوری اقتصادی: مصرف ناکارآمد انرژی به کاهش بهرهوری اقتصادی منجر میشود، زیرا هزینههای تولید افزایش مییابد و رقابتپذیری صنایع کاهش مییابد.
کاهش منابع طبیعی: اتلاف انرژی به مصرف بیشتر سوختهای فسیلی منجر میشود که منابع محدودی هستند. این موضوع در درازمدت به کاهش منابع انرژی و افزایش وابستگی به واردات انرژی منجر میشود.
نکات تکمیلی
ایران با حجم ذخیره قابل استحصال نفت و گاز معادل 340 میلیارد بشکه، رتبه نخست را در دنیا دارد. طبق آمار وزارت نفت، باقیمانده ذخایر هیدروکربور مایع و گاز قابل استحصال کشور به ترتیب 158 میلیارد بشکه و 32.6 تریلیون متر مکعب برآورد میشود که این حجم ذخیره در 189 میدان و 410 مخزن نفت و گازی ( 178 مخزن تولیدی) انباشته شده است. طبق دادههای موسسه EI، ایران با تولید 251.7 میلیارد مترمکعب گاز، بعد از آمریکا و روسیه سومین تولیدکننده بزرگ گاز در دنیا است.
بر اساس آمار اوپک، در ماه گذشته میلادی تولید نفت ایران، 3 میلیون و 271 هزار بشکه در روز افزایش یافت و بعد از عربستان و عراق، ایران سومین تولید کننده بزرگ نفت اوپک است. البته بر اساس آمار وزارت نفت، در حال حاضر میزان تولید نفت ایران به 3.6 میلیون بشکه رسیده است و تنها 200 هزار بشکه با ظرفیت تولیدی غیر تحریمی فاصله دارد.
با وجود این منابع عظیم، ایران با ناترازی انرژی مواجه است که مصرف بیرویه و ناکارآمد دلیل اصلی آن محسوب میشود. طبق آمار، در سال 2020 هر ایرانی به اندازه 2 تن نفت خام انرژی مصرف کرده است، که 82 درصد بالاتر از میانگین جهانی و 25 درصد بیشتر از میانگین خاورمیانه است.
حدود 75 درصد از سبد انرژی ایران از گاز طبیعی تأمین میشود و پوشش گازرسانی در کشور 98 درصد است، که ایران در رتبه نخست این شاخص قرار دارد. نکته جالب اینکه پوشش گازرسانی در آمریکا و روسیه بهعنوان دو تولیدکننده اول گاز دنیا به ترتیب 50 و 70 درصد بوده و از ایران با اختلاف کمتر است.
شدت انرژی در ایران بر مبنای برابری قدرت خرید حدودا 2 برابر میانگین جهانی است و نسبت به میانگین خاورمیانه نیز 58 درصد بالاتر است. به بیان دیگر، برای رسیدن به استاندارد خاورمیانه، هماکنون در ایران ظرفیت صرفهجویی 37 درصد از مصرف فعلی انرژی وجود دارد.
شدت انرژی از جمله شاخصهایی است که کشورها برای کاهش سالانه آن برنامهریزی میکنند. در ایران نیز در برنامه پنجم توسعه، کاهش 50درصدی شدت انرژی تا سال 1395 هدفگذاری شد، اما شدت مصرف انرژی و شدت عرضه انرژی در ایران در یک دهه گذشته صعودی بوده است.