در مواجهه با تغییرات گسترده در دنیا و تاثیرات آن بر ایران، نیاز به اجرای سیاست‌های نوین در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان به وضوح مطرح شده است. این سیاست‌ها شامل تغییر در سیاست‌های صنعتی و توسعه تجارت غیرنفتی از طریق ترانزیت و راه‌آهن ابریشم می‌شوند. هدف اصلی این تغییرات، وارد کردن فناوری به صنایع مختلف و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های دانش‌بنیانی کشور است.
مسیر دانش‌بنیانی اقتصاد ملی می‌تواند از طریق قوانین جدید و تحولاتی که در آن وجود دارد، مشاهده شود. در این راستا، بهبود نظام تأمین مالی برای اقتصاد دانش‌بنیان و اجرای سیاست‌های موثری برای ورود فناوری به صنعت از جمله مسائلی هستند که در قانون اجرا می‌شوند. محمدرضا نجفی‌منش، عضو اتاق بازرگانی تهران، در این زمینه تصریح می‌کند: “سیاست‌گذاری در جهت دانش‌بنیان کردن اقتصاد ملی یک ضرورت است و باید به این سمت پیش‌رفت.”
برای دستیابی به اهداف موردنظر، برنامه‌ریزی دقیقی لازم است تا مراحل تولید به صورت دانش‌بنیانی پیش‌روند. این برنامه‌ریزی شامل اصلاح نظام تأمین مالی اقتصاد دانش‌بنیان و تدابیر جدیدی نظیر اعتبار مالیاتی با هدف تأمین مالی بخش‌های مختلف صنعتی در زمینه تحقیق و توسعه می‌شود. نجفی‌منش تأکید دارد: “برای انجام یک کار تولیدی، ما نیازمند مراحلی همچون مواد اولیه، ماشین‌آلات و لوازم آزمون هستیم و برای دستیابی به این همه الزامات، باید به طراحی نیز بپردازیم.”
تأکید بر این نکته ضروری است که در تحقیق و توسعه، باید از ابتدا به کار افتاده و به مراحل تولید با دقت پیش برفت. این اقدامات نقطه ضعف‌های موجود در زنجیره تولید را برطرف کرده و از وابستگی به منابع خارجی کاسته خواهد شد. این عضو اتاق بازرگانی تهران افزود: “متاسفانه تا کنون، به زبان ساده، از آخرین مراحل شروع کرده‌ایم و بخش‌های مهمی از زنجیره تولید را در داخل کشور پیش نبرده‌ایم.”
در راستای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان، نقش تأمین مالی و ایجاد انگیزه‌های مالیاتی برای حوزه تحقیق و توسعه اساسی است. نجفی‌منش با بیان اینکه می‌بایست به شدت در جهت رفع نیازهای داخلی اقداماتی انجام شود، تاکید می‌کند: “نگاه ریشه‌ای به مسائل موجود و تلاش برای رفع نیازهایمان در داخل، به معنای دانش‌بنیان شدن است.”
اقتصاد دانش‌بنیان به معنای عدم وابستگی زیاد به منابع خارجی است و این نوع اقتصاد می‌تواند در مواجهه با تحریم‌ها آسیب پذیری کمتری داشته باشد. از این منظر، نجفی‌منش با ابراز این نکته ختم می‌کند: “اگر بتوانیم به درستی راه اندازی دانش‌بنیان کردن را دنبال کنیم و اقتصاد ملی را به سمت دانش‌بنیانی سوق دهیم، میزان آسیب‌پذیری ما به حداقل می‌رسد. اقتصاد دانش‌بنیان یک نوع اقتصاد پایدار است که زمینه را برای مقاومت در برابر تحریم‌ها فراهم می‌کند.”
از این رو، نگاهی به جذب دانش و فناوری داخلی، طراحی موثر، و تأمین منابع داخلی برای تولیدات اقتصادی، گامی مهم در ساختار اقتصادی کشور به سمت دانش‌بنیانی است.
