چالش‌ها و راهکارهای بهره‌وری انرژی در ایران
ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی در جهان، در عین حال یکی از پرمصرف‌ترین کشورها نیز محسوب می‌شود. این موضوع به دلیل مشکلات متعدد در مدیریت انرژی به وجود آمده است. مجید عمیدپور، رئیس پژوهشگاه نیرو، بر اهمیت بهره‌وری انرژی در کشور تأکید کرده و از قابلیت‌های بالقوه‌ای سخن می‌گوید که می‌توان با مدیریت بهتر در بخش‌های مختلف انرژی از هدررفت آنها جلوگیری کرد. به گفته او، نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار در حوزه‌های نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و برق قابلیت مدیریت وجود دارد که در حال حاضر به دلیل عدم بهینه‌سازی از دست می‌رود.عمیدپور با اشاره به اینکه سالانه ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار در حوزه یارانه انرژی هزینه می‌شود، از تلاش‌های پژوهشگاه نیرو برای تدوین طرح‌هایی در جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی خبر می‌دهد. یکی از این طرح‌ها، ایجاد صندوق بهینه‌سازی انرژی با همکاری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران (ساتبا) است. این صندوق به عنوان یک پروژه جامع به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای اجرای برنامه‌هایی است که از هدررفت انرژی جلوگیری کنند.وی همچنین به اهمیت سرمایه‌گذاری در افزایش بهره‌وری انرژی اشاره می‌کند و از راه‌اندازی پژوهشکده‌ای در زمینه حکمرانی انرژی خبر می‌دهد که هدف آن تدوین بسته‌های سیاستی برای ساماندهی وضعیت صنعت برق کشور است. عمیدپور همچنین به راه‌اندازی مرکز هوشمند پایش نیروگاه‌ها اشاره کرده که با این مرکز می‌توان نظارت آنلاین بر فعالیت نیروگاه‌ها داشت و از بروز حوادث در صنعت برق جلوگیری کرد. در نهایت، عمیدپور از توسعه زیست‌بوم علم و فناوری در حوزه نیرو به عنوان یکی دیگر از اقدامات مهم پژوهشگاه نیرو نام می‌برد. او از تقویت صندوق نیرو و توسعه پارک‌های علم و فناوری نیرو خبر می‌دهد و می‌گوید که پژوهشگاه نیرو در حال حمایت از حدود ۱۰۰ شرکت دانش‌بنیان در سراسر کشور است. این شرکت‌ها با زیرساخت‌های پارک علم و فناوری نیرو پشتیبانی می‌شوند و هدف این است که تا سال‌های آینده ۶۰ پارک علم و فناوری نیرو در استان‌های مختلف کشور راه‌اندازی شود. این اقدامات به منظور تقویت و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه آب و برق صورت می‌گیرد.
اهمیت
انرژی یکی از منابع کلیدی و حیاتی برای اقتصاد ایران به شمار می‌رود، به ویژه به دلیل وابستگی بالای اقتصاد کشور به درآمدهای حاصل از نفت و گاز. بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هدررفت در این بخش، نه تنها باعث صرفه‌جویی عظیمی در هزینه‌های دولت می‌شود، بلکه می‌تواند منابع بیشتری را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر اقتصاد آزاد کند.از سوی دیگر، مدیریت مناسب انرژی می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا کند. با توجه به گذار جهانی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، اگر ایران بتواند از پتانسیل‌های موجود در این حوزه به خوبی استفاده کند، می‌تواند ضمن کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، سهم بیشتری از بازار انرژی جهانی را به خود اختصاص دهد. این موضوع نه تنها برای حفظ محیط زیست بلکه برای افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در سطح بین‌المللی اهمیت دارد. در نهایت، توجه به توسعه فناوری‌های نوین در بخش انرژی، مانند هوش مصنوعی و برقی‌سازی شبکه‌ها، می‌تواند ایران را در مسیر تحولات جهانی انرژی قرار دهد. این موضوع برای آینده اقتصاد ایران بسیار حیاتی است، زیرا عدم توجه به این تحولات می‌تواند منجر به عقب‌ماندگی و از دست دادن فرصت‌های اقتصادی در سطح جهانی شود.
