وضعیت فعلی طرح نهضت ملی مسکن در ایران
تعداد متقاضیان تأیید نهایی شده در طرح نهضت ملی مسکن به یک میلیون و 800 هزار نفر رسیده است، در حالی که 2 میلیون و 700 هزار واحد در حال ساخت است. در قانون جهش تولید مسکن، ساخت یک میلیون واحد در سال هدف‌گذاری شده است. تا کنون، بیش از 6 میلیون و 900 هزار نفر ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد، 5 میلیون نفر واجد شرایط اولیه بوده و یک میلیون و 846 هزار نفر تأیید نهایی شده‌اند. از 2 میلیون و 700 هزار واحد در حال ساخت، حدود 135 هزار واحد مربوط به مسکن مهر باقیمانده و مابقی شامل نوسازی بافت فرسوده، مسکن شهری، روستایی و دیگر پروژه‌ها است. هدف این است که تا پایان سال 1404، تعداد واحدهای ساخته شده به 4 میلیون و 300 هزار برسد.
مهم‌ترین مشکل در تسریع ساخت نهضت ملی مسکن، عدم همکاری بانک‌هاست. بر اساس قانون، 20 درصد از تسهیلات نظام بانکی باید به این طرح اختصاص یابد. در سال اول این مبلغ 360 هزار میلیارد تومان بود، اما بانک‌ها تنها 28 درصد از این میزان را اجرا کرده‌اند. تسهیلات مسکن در سایر کشورها معمولاً تا 70-80 درصد هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.در طرح نهضت ملی مسکن، 100 هزار هکتار زمین شهری و روستایی وارد مدار ساخت شده که نسبت به پروژه مسکن مهر بسیار بیشتر است. همچنین، در زمینه بافت فرسوده، صدور پروانه‌ها از 47 هزار در سال به 94 هزار افزایش یافته است. تولید بخش مسکن و ساختمان از رشد منفی 6.9 درصد در سال 1400 به رشد مثبت 7.1 درصد در سال 1402 رسید.
تحلیل
افزایش رشد تولید در بخش مسکن و ساختمان به‌ویژه پس از یک دوره منفی، نشان‌دهنده بهبود وضعیت اقتصادی و موفقیت‌های طرح‌های دولتی است همچنین افزایش زمین‌های تخصیص‌یافته برای ساخت مسکن و رشد قابل توجه در صدور پروانه‌های بافت فرسوده نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجه در حوزه مسکن است.
تسهیلات مسکن به عنوان ابزار کلیدی برای حمایت از خانوارهای کم‌درآمد و ورود آن‌ها به بازار مسکن مهم است. عدم همکاری بانک‌ها و کمبود تسهیلات تخصیص‌یافته به طرح نهضت ملی مسکن از مشکلات عمده است که می‌تواند روند ساخت و تحویل واحدها را کند کند. این مسئله نیازمند توجه و حل سریع برای تحقق اهداف برنامه است.
