گزیده تحلیل بحران ناترازی انرژی؛ زنگ خطر توقف صادرات و خاموشی‌های گسترده
ناترازی انرژی، به‌ویژه در بخش برق و گاز، به چالش جدی ایران تبدیل شده است. میزان ناترازی برق در سال گذشته بیش از 18 هزار مگاوات بوده که یک‌سوم مصرف کل کشور را شامل می‌شود. دولت پیشین با وعده کاهش این ناترازی‌ها موفق عمل نکرد و تصمیمات نادرست منجر به بحران‌های بیشتر شد. سیاست رایگان کردن انرژی برای کم‌مصرف‌ها، بدون برنامه‌ریزی برای بهینه‌سازی مصرف و توسعه زیرساخت‌ها، به افزایش بدهی‌ها و مشکلات نیروگاه‌ها انجامید.
از سوی دیگر، میانگین راندمان نیروگاه‌ها (33 درصد) و تلفات برق در انتقال (13.2 درصد) تغییری نکرد. عدم سرمایه‌گذاری کافی و قدیمی بودن زیرساخت‌ها این مشکلات را تشدید کرده است. برنامه‌های تبلیغاتی صداوسیما برای فرهنگ‌سازی صرفه‌جویی نیز ناکارآمد بوده و تأثیر ملموسی بر رفتار مصرف‌کنندگان نداشته است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد ناترازی انرژی تا سال آینده به 24 هزار مگاوات می‌رسد و احتمال توقف صادرات هیدروکربن تا 1410 وجود دارد. کارشناسان تأکید دارند که تنها با تدوین برنامه جامع، مدیریت هوشمندانه مصرف، و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین می‌توان به سمت پایداری و توسعه در صنعت انرژی حرکت کرد.
اهمیت
ناترازی انرژی به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های حیاتی اقتصاد، تأثیر مستقیم بر تولید، سرمایه‌گذاری و صادرات دارد. بحران در تأمین برق و گاز باعث افزایش هزینه‌های تولید، کاهش رقابت‌پذیری صنایع و توقف احتمالی صادرات انرژی می‌شود. علاوه بر این، انباشت بدهی‌ها و ناکارآمدی در مدیریت مصرف، فشار بیشتری بر منابع مالی کشور وارد کرده و مانع از جذب سرمایه‌گذاری در بخش انرژی می‌شود. این چالش‌ها توسعه اقتصادی پایدار را به خطر انداخته و ضرورت اصلاحات ساختاری در سیاست‌های انرژی را آشکار می‌سازد.
