تأثیر بریکس و شانگهای بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تجارت
در سه سال اخیر، ایران بیش از ۱۱.۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم جذب کرده است. این روند اگر در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ ادامه یابد، رکورد سال ۱۴۰۲ شکسته خواهد شد. براساس گزارش وزارت امور اقتصادی و دارایی، شکل‌گیری پیمان‌ها و مجامع اقتصادی مانند بریکس به منظور کاهش اثرگذاری چند کشور قدرتمند بر اقتصاد کشورهای دیگر است و یکی از مهم‌ترین وقایع سال ۱۴۰۲، عضویت ایران در گروه بریکس بود.عضویت در بریکس برای ایران، گامی مهم در تقویت روابط اقتصادی با قدرت‌های نوظهور مانند چین، هند و روسیه محسوب می‌شود. این عضویت نشان می‌دهد که با وجود تحریم‌های آمریکا، ایران یک اقتصاد آماده و مستعد برای تکمیل پازل چند جانبه‌گرایی در دنیا است. کشورهای بریکس با داشتن ۳۰ درصد وسعت و ۴۰ درصد جمعیت جهان، می‌توانند زمینه را برای افزایش تجارت، صادرات، واردات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای ایران فراهم کنند. در سال جاری، چین با ۲.۲ میلیارد دلار، عراق ۱.۶ میلیارد دلار و امارات متحده عربی یک میلیارد دلار، سه مقصد اول صادراتی ایران بوده‌اند که هر سه کشور عضو اصلی بریکس هستند. میزان صادرات ایران با احتساب نفت خام و نفت کوره به ۱۶.۲ میلیارد دلار رسیده است. صادرات غیرنفتی ایران نیز در دو ماهه اول سال ۱۴۰۳ با افزایش ۳.۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به ۸ میلیارد دلار رسیده است.همچنین میزان وزنی صادرات غیرنفتی در دو ماهه اول امسال ۲۳.۵ میلیون تن بوده که افزایش ۸.۵ درصدی نسبت به سال قبل داشته است. واردات کالا به کشور در این مدت به ۹ میلیارد و ۸۰ میلیون دلار رسیده و کسری تجاری غیرنفتی حدود یک میلیارد دلار بوده است. چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، پاکستان، افغانستان و هند، عمده‌ترین مقاصد صادراتی ایران در دو ماهه اول سال ۱۴۰۳ بوده‌اند.واردات ایران از ۱۰ کشور عضو بریکس در سال گذشته ۹.۱ میلیون تن کالا به ارزش ۱۶ میلیارد دلار بوده که ۶۳ درصد وزن و ۶۶ درصد ارزش کل واردات ایران را به خود اختصاص داده است. در منطقه غرب آسیا، ایران بعد از امارات، عربستان و ترکیه، رتبه چهارم در جذب سرمایه مستقیم خارجی را دارد، با وجود اینکه این کشورها با مشکلات کمتری نسبت به ایران مواجه هستند.تداوم مسیرهای جدید در بریکس و شانگهای می‌تواند رکوردشکنی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ را ادامه دهد. این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر در حوزه‌های غیرنفتی بوده و علیرغم تحریم‌ها و مشکلات FATF، سرمایه‌گذاران چینی نیز به ایران آمده‌اند. متوسط صادرات غیرنفتی در دولت سیزدهم به ۵۰ میلیارد دلار رسیده و ترانزیت از ۱۱.۵ میلیون تن به ۱۸ میلیون تن افزایش یافته که بالاترین رقم ثبت شده ترانزیت از خاک همسایگان است.
تحلیل
افزایش بیش از ۱۱.۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سه سال اخیر نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی به بازار ایران است. این روند نشان می‌دهد که با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها، ایران توانسته است توجه سرمایه‌گذاران خارجی را جلب کند .افزایش صادرات غیرنفتی و ترانزیت، نشان‌دهنده تلاش‌های موفقیت‌آمیز دولت در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توسعه دیگر بخش‌های اقتصادی است. عضویت ایران در گروه بریکس، یک گام استراتژیک و مهم در راستای تقویت روابط اقتصادی با قدرت‌های نوظهور جهانی مانند چین، هند و روسیه است. این عضویت می‌تواند به ایران کمک کند تا از تحریم‌های یکجانبه آمریکا عبور کرده و اقتصاد خود را در قالب چندجانبه‌گرایی جهانی تقویت کند. تکمیل کریدورها و بنادر استراتژیک مانند چابهار و کریدور شمال-جنوب که هم روسیه و هم هند عضو آن هستند، می‌تواند به ایران کمک کند تا در برنامه‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی بریکس نقش مهمی ایفا کند. این پروژه‌ها می‌توانند به افزایش تجارت و ترانزیت کمک کرده و ایران را به یک هاب استراتژیک منطقه تبدیل کنند.
