تا دو سال پیش حذف امضاهای طلایی و تسریع در روند صدور مجوز‌های کسب و کار برای خیلی‌ها غیرقابل‌تصور بود. اما در دو سال گذشته با اهتمام جدی بالاخره یکی از موانع اصلی در مسیر کسب و کارهای برداشته شد. صدور بیش از 800 هزار مجوز آنلاین در حوزه‌های مختلف از جمله اقدامات سازنده و مثبت این روزهای کشور است.
در حالی که صدور مجوز کسب و کار از طریق درگاه ملی مجوزها یکی از مراحل مهم در تسهیل فرایند کسب و کار در ایران محسوب می‌شود و به طور چشمگیری فرایند صدور مجوزها را ساده‌تر کرده است، اما مسیر تسهیل کسب و کار در کشور تنها متوقف به این مرحله نیست و می‌بایست گام‌های جدی و مهم دیگری را برای تسهیل محیط کسب و کار برداشته شود.
نکته مهم و حائز اهمیت در این خصوص آن است که گام بعدی و نگاه اصیل به کسب و کارها در کنار تسهیل فرایند شروع یک کسب و کار، تسهیل ادامه فعالیت یک کسب و کار است. این مهم است که وقتی یک کسب و کار آغاز می‌شود بتواند فعالیت استمرار داشته و پایدار شود. پایدار سازی کسب و کارها گام بعدی است که باید به آن توجه و اهتمام شود.
بر اساس برخی برآوردها 80% کسب و کارهای کوچک در 5 سال نخست فعالیت خود دچار شکست شده و از ادامه مسیر باز می‌مانند. مدیریت ضعیف، مشکل سرمایه در گردش، ضعف در بازاریابی و تحقیق بازار، مشکلات محیط اقتصادی و غیره از جمله عواملی شکست کسب و کارهای نوپا عنوان می‌شوند.
بنابراین، پس از تسهیل در صدور مجوز همچنان برای بهبود محیط کسب و کار و استمرار حیات مشاغل کوچک و متوسط می‌بایست گام‌های جدی برداشته شود و توقف در این مرحله، یعنی بسنده کردن به تسهیل صدور مجوز، موجب افزایش تجربه شکست خوردن شده و ممکن است زمینه‌ساز بازدارندگی شناختی در مسیر کسب و کار شود. در همین راستا پیاده‌سازی و اجرای تغییرات ذیل اجتناب‌ناپذیر است:
تحول در حوزه قانون‌گذاری: یکی از الزامات جدی در مسیر بهبود محیط کسب و کار تحول در حوزه قانون‌گذاری است. قوانین و دستورالعمل‌های آنی و لحظه‌ای، درنظرنگرفتن دوره خواب برای قوانین اقتصادی (دوره‌ای برای تطبیق فعالان اقتصادی با قوانین جدید)، پیچیدگی قوانین و رسوب آنها از جمله مواردی است که برای حل آنها باید فرایند قانون‌گذاری اقتصادی در کشور دچار تحول اساسی شود.
تحقیق و توسعه: تحقیق و توسعه (R&D) یک فرایند سیستماتیک و استراتژیک است که به منظور ایجاد دانش جدید، تکنولوژی‌ها، محصولات، خدمات، یا فرایندهای نوآورانه و بهبود آنها انجام می‌شود. این فرایند عمدتاً توسط شرکت‌ها، دولت‌ها، دانشگاه‌ها و سازمان‌های تحقیقاتی انجام می‌شود و می‌تواند به رشد اقتصادی، توسعه فناوری، و افزایش توانایی رقابتی کشور کمک کند.
تحقیق و توسعه، تحقیقات بازار و شناخت مشتری از جمله اقداماتی است که بسیاری از کسب و کارهای کوچک و متوسط توان مالی و سرمایه انسانی لازم را برای آن ندارند. ایجاد فرایند تحقیق و توسعه جمعی به ویژه در حوزه بازارهای صادراتی یکی از مکانیزم‌هایی است که می‌بایست وزارت صمت در آن پویا عمل نماید.
تأمین مالی و سرمایه در گردش: یکی از موارد اساسی در توسعه کسب و کار، تامین مالی به موقع و مناسب است. عزم دولت برای ساماندهی بانک‌ها و هدایت تسهیلات به سمت تولید قطعاً قدم مثبتی در این راستا است. این اقدام می‌تواند باعث افزایش توان تولیدی کشور و ایجاد اشتغال شود. برای افزایش شفافیت و کارآمدی در اعطای تسهیلات مالی بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی و سازمان بازرسی باید به صورت بر خط بر روند تسهیلات نظارت داشته باشند. علاوه بر آن استفاده از روش‌های نوین تامین مالی؛ مانند فرایند تأمین مالی زنجیره‌ای یا ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری تولید و غیره می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
توانمندسازی سرمایه انسانی: یکی از مهم‌ترین اقدامات آموزش و توانمندی سازی کارآفرینان و سرمایه‌های انسانی برای فعالیت اقتصادی است شناخت بازار، بازاریابی، مدیریت اقتصادی، مدیریت مالی و غیره از جمله توانمندی‌های است که فعالان و متقاضیان ورود به حوزه تولید باید آنا را کسب نمایند.
توسعه زیرساخت‌های اقتصادی: یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین زمینه‌های تسهیل محیط کسب و کار توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در کشور است. هم اکنون بسیاری از صنایع کشور در بازه‌های زمانی خاص با محدودیت دسترسی برق و گاز مواجه هستند که می‌تواند حیات کسب و کارهای را مختل کند. تحول در سیستم توزیع، دسترسی به بازارهای جهانی، توسعه زیر ساخت حمل‌ونقل، آب و فاضلاب و غیره از جمله اقدامات مهم برای توسعه زیرساخت‌های اقتصادی است.
توسعه زنجیره تامین: توسعه زنجیره تامین به مجموعه فرایندها، فعالیت‌ها، و سازمان‌دهی‌هایی اشاره دارد که بهبود و بهینه‌سازی عملکرد و کارایی زنجیره تامین کالا و خدمات در یک سازمان یا صنعت خاص را دنبال می‌کنند زنجیره تامین شامل تمام مراحل از تأمین مواد اولیه تا تولید، توزیع، و تا مصرف‌کننده نهایی می‌شود و در بعد کلان منظور از زنجیره تامین فرایند تولید و فورش یک محصول در یک صنعت خاص است که ممکن است چندین تولیدکننده و توزیع‌کننده در آن سهیم باشند.
زنجیره تامین تشکیل شده از مراحل و واحدهای مختلفی است که همگام‌سازی و مدیریت صحیح آنها می‌تواند به تحقق اهداف اقتصادی و عملکرد بهینه کمک کند. رویکرد سنتی تولید و توزیع و فروش محصول اگر چه همچنان به روند خود ادامه خواهد داد؛ اما برای تحول در اقتصاد کشور توسعه زنجیره تامین و ایجاد مجموعه شرکت‌های زنجیره تامین ضروری و الزامی است.
در میان عوامل بالا اولویت‌دارترین مسئله تامین مالی و اصلاح ساختار و فرایند تخصیص اعتبار به حوزه تولید است بدون تامین مالی مؤثر و کارآمد رونق تولید و تسهیل محیط کسب و کار چندان موفق نخواهد بود. البته سخت‌ترین مرحله نیز همین اقدام است مجبور کردن بانک‌ها به خروج از بنگاه‌داری و هدایت تسهیلات به سمت تولید، نظارت بر تخصیص اعتبار، شفافیت تسهیلات و نظارت بر مصرف تسهیلات در محل مربوط اقدامی است که قطعاً بانک‌ها به راحتی در برابر آن سر خم نخواهند کرد.
اما این اقدامی است که خواه یا نا خواه باید انجام شود پیشرفت اقتصادی ایران بدون شکستن قلمرو بانک‌ها، اصلاح روند قانون‌گذاری، توسعه زیر ساخت‌های اقتصادی و تعمیق تحقیق و توسعه ممکن نخواهد بود.
