اوپک در تازهترین گزارش سالانه خود به بررسی وضعیت کشورهای عضو این سازمان پرداخته است. در میان آمارهای منتشرشده از سوی این سازمان، آمار میزان درآمد نفتی اعضای اوپک از اهمیت بهسزایی برخوردار است.
بر اساس دادههای بولتن آماری اوپک، مجموع درآمد نفتی کشورهای عضو اوپک در سال ۲۰۲۴، 651 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش 26 میلیارد دلاری را تجربه کرده است. این کاهش در سطح کلان میتواند بازتابی از کاهش تقاضای جهانی نفت، نوسانات قیمتی، محدودیتهای تولید یا عوامل ژئوپلیتیکی نظیر تحریمها باشد.
در این میان، ایران بیشترین میزان افزایش درآمد نفتی بین کشورهای عضو اوپک را داشته است. درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۴ از ۴۶ میلیارد دلار فراتر رفته که نسبت به سال قبل بیش از ۵.۶ میلیارد دلار، معادل ۱۴ درصد افزایش داشته است.
پیشتازی ایران در رشد درآمدهای نفتی طی سال گذشته، در شرایط خاص اقتصادی کشور، اهمیت راهبردی و چندلایهای دارد. موضوعی که از چند جهت شایسته تأمل و بهرهبرداری است.
نخست، افزایش درآمدهای نفتی به معنای گشایش نسبی در منابع ارزی کشور است. در شرایطی که اقتصاد ایران با فشارهای تورمی، کمبود منابع ارزی و چالشهای بودجهای مواجه است، این افزایش میتواند بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کرده و مانع از رشد شدید پایه پولی و در نتیجه تورم شود.
دوم، رشد درآمدهای نفتی میتواند فرصت مناسبی برای تقویت ذخایر ارزی و مدیریت بازار ارز باشد. اگر دولت بتواند این درآمدها را در مسیر تثبیت نرخ ارز و تأمین نیازهای وارداتی صرف کند، ثبات نسبی در بازارها و کاهش انتظارات تورمی ممکن خواهد بود.
سوم، از منظر دیپلماسی انرژی، افزایش فروش نفت و میعانات، نشانهای از موفقیت در دور زدن یا کاهش اثر تحریمهاست. این موضوع میتواند جایگاه ایران را در بازار جهانی انرژی تقویت کرده و ابزار چانهزنی کشور در مذاکرات سیاسی را افزایش دهد.
در نهایت، مهمتر از رشد درآمد، نحوه مدیریت و تخصیص این درآمدهاست. اگر این منابع به سمت سرمایهگذاری در زیرساختها و تولید هدایت شوند، میتوانند به رشد پایدار اقتصادی بینجامند، نه صرفاً رفاه موقتی.