در گذشته، منابع نفتی، گاز و دیگر منابع طبیعی به عنوان محرکهای اصلی توسعه و پیشرفت کشورها معتبر میشدند. اما با گذر زمان و ظهور اقتصادهایی مانند ژاپن و کره جنوبی که به ندرت از منابع طبیعی برخوردار بودند، روشن شد که دانش و کارآفرینی به عنوان دارایی اساسی برای پیشبرد و رشد اقتصادی کشورها عمل میکنند. همچنین، ترکیب دانش و صنعت، ایجاد اقتصاد مبتنی بر دانش، و افزایش ارزش افزوده در کشور میتواند کمبود منابع طبیعی را جبران کند. با این حال، دانش به تنهایی کافی نیست و باید به فناوری و تکنولوژی تبدیل شود و در نهایت به کالاها و خدمات منجر گردد. در اینجا وظیفه کارآفرینان یا بهتر بگوییم کشف کنندگان و بهرهبرداران فرصتهای کسبوکار است که این فرصتها را به واقعیت تبدیل میکنند. کارآفرینان با ایجاد شغلها، افزودن ارزش و بهرهگیری از فرصتهای کسبوکار میتوانند ثروت ایجاد کرده و زمینه رشد اقتصادی را فراهم کنند. بنابراین، توسعه کارآفرینی باید به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای حل مشکلات اقتصادی در نظر گرفته شود.
در ادبیات تحقیقاتی، سه عامل اساسی برای توسعه کارآفرینی مورد تأکید قرار میگیرد: محیط فردی، محیط اقتصادی و محیط نهادی.
محیط فردی شامل تربیت خانوادگی، آموزش و پرورش و تربیت افراد است. باید روی خلاقیت، مسئولیتپذیری، سواد اقتصادی و ریسکپذیری در افراد تأکید شود تا روحیه کارآفرینی در جامعه تقویت شود. محیط اقتصادی شامل شرایط کلان اقتصادی کشور است که میتواند تأثیر بزرگی بر کسبوکارها داشته باشد. باید به اصلاح شرایط اقتصادی، تسهیلات مالی و حمایت از کسبوکارهای کوچک و متوسط توجه شود. محیط نهادی شامل سیاستها، فرهنگ و ارزشهای اجتماعی، نظام آموزش عالی و فضای فناوری است. در این زمینه نیز اخذ تدابیری اندیشهمندانه میتواند محیط نهادی مناسبی برای رشد کارآفرینی و نوآوری فراهم کند.
با توجه به چالشهای موجود در محیط کسبوکار در ایران، باید اقداماتی جهت اصلاح محیطهای فردی، اقتصادی و نهادی انجام شود. توسعه کارآفرینی و کمک به کارآفرینان جوان و خلاق میتواند به تحقق رویاهای اقتصادی کشور کمک کند. به بیان دیگر برای حل مشکلات اقتصادی و گذر از اقتصاد نفتی به اقتصاد کارآفرین، مهمترین مؤلفهها پرورش روحیه کارآفرین و تسهیل محیط کارآفرینی است. برای آینده ایران ما نیازمند کارآفرینانی جسور و خلاق و فراهمآوری شرایط کسبوکار خلاقانه و نوآورانه هستیم.