نقش بانک‌های مرکزی در مواجهه با چالش‌های ساختاری؛ تجربه کره جنوبی
اوایل امسال، بانک مرکزی کره جنوبی با همکاری وزارتخانه‌های دولتی اقدام به طراحی تدابیر کلان‌احتیاطی برای تثبیت بازار مسکن این کشور کرد. این اقدام نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران پولی می‌توانند و شاید باید در مواجهه با چالش‌های ساختاری که می‌توانند تأثیر عمیقی بر رفاه آینده داشته باشند، نقش حیاتی ایفا کنند.
سئول – تحول شگفت‌انگیز کره جنوبی از یکی از فقیرترین کشورهای جهان به یکی از ثروتمندترین‌ها در تاریخ معاصر بی‌نظیر است. اما با وجود داده‌های رسمی که نشان‌دهنده رشد قوی و نرخ بیکاری پایین است، اقتصاد کره جنوبی همچنان با چالش‌های ساختاری عمیقی مواجه است که می‌تواند تأثیر چشمگیری بر رفاه آینده این کشور داشته باشد.
بسیاری از کره‌ای‌ها نسبت به آینده بدبین هستند که این امر ناشی از رقابت شدیدی است که زندگی آنان را از آموزش تا اشتغال تعریف می‌کند. کودکان خردسال بیشتر وقت خود را در مدرسه یا با معلمان خصوصی می‌گذرانند، نه بازی با دوستان در فضای باز. نوجوانان تحت فشار زیادی قرار دارند تا جایگاهی در یک دانشگاه معتبر به دست آورند. جای تعجب نیست که بیش از 27 درصد از دانش‌آموزان دبیرستانی در کره جنوبی علائم افسردگی را گزارش می‌کنند.
علاوه بر این، سرمایه‌گذاری عظیم در آموزش، به‌ویژه آمادگی برای ورود به دانشگاه، همیشه به موفقیت شغلی منجر نمی‌شود. اغلب سال‌ها طول می‌کشد تا فارغ‌التحصیلان، حتی از مؤسسات برجسته، شغلی دائمی و رسمی پیدا کنند که این موضوع باعث می‌شود بسیاری از آن‌ها مدت حضور خود در دانشگاه را طولانی کنند یا در برنامه‌های کارشناسی ارشد ثبت‌نام کنند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کره‌ای به‌طور متوسط در سن 31 سالگی اولین شغل تمام‌وقت غیرموقت خود را پیدا می‌کنند، اما تنها تا 49 سالگی در این موقعیت‌های امن باقی می‌مانند. کارگران بیکار میانسال مجبور می‌شوند مشاغل کم‌درآمد و موقت را بپذیرند یا از بازار کار خارج شوند.
در همین حال، هزینه زندگی به‌شدت افزایش یافته است. در ژوئن، بانک مرکزی کره گزارش داد که قیمت مواد غذایی در این کشور 55 درصد بالاتر از میانگین OECD است، در حالی که هزینه لباس و مسکن به ترتیب 61 و 20 درصد بیشتر است. بازار مسکن سئول نیز بی‌رحمانه است: نسبت قیمت به درآمد تقریباً 27 است که بالاتر از نیویورک و توکیو قرار دارد.
فشار مالی ناشی از قیمت‌های بالا و دستمزدهای پایین، بسیاری از کره‌ای‌ها را نسبت به فرزندآوری بی‌میل کرده است – روندی که طی 20 سال گذشته شتاب گرفته است. در سال 2021، نرخ باروری این کشور 0.81 بود که پایین‌ترین نرخ در OECD است، پایین‌تر از اسپانیا (1.19)، ایتالیا (1.25) و ژاپن (1.30). این کاهش، همراه با افزایش امید به زندگی، به این معناست که جمعیت کره جنوبی با سرعت بیشتری نسبت به سایر کشورهای توسعه‌یافته در حال پیر شدن است.
چالش‌های ساختاری مانند کمبود مشاغل باکیفیت، هزینه‌های بیش‌ازحد برای آموزش، افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن و پیری جمعیت معمولاً در حوزه وظایف بانک‌های مرکزی قرار نمی‌گیرند، زیرا آن‌ها تمایل دارند بر اهدافی مانند تورم و اشتغال تمرکز کنند. اما بانک مرکزی کره جنوبی به طور فزاینده‌ای منابع خود را به سمت حل این مشکلات هدایت کرده است، از جمله شناسایی پاسخ‌های احتمالی سیاستی و در نظر گرفتن چگونگی ادغام آن‌ها در عملیات خود.در اکتبر، هیئت سیاست پولی بانک مرکزی کره جنوبی (که من یکی از اعضای آن هستم) نرخ بهره معیار را برای نخستین بار از زمان آغاز افزایش نرخ‌ها در اوت 2021، از 3.5 درصد به 3.25 درصد کاهش داد. هیئت برای نخستین بار کاهش نرخ بهره را در اوت بررسی کرد، زیرا تورم نشانه‌های واضحی از کاهش نشان می‌داد و ارزش وون کره نسبت به دلار آمریکا باثبات بود. اما افزایش سریع بدهی‌های خانوار و قیمت‌های بالای مسکن نگرانی‌هایی در مورد ثبات مالی ایجاد کرد و تصمیم‌گیری را به تأخیر انداخت.
بازار مسکن چالشی خاص برای سیاست‌گذاران پولی است. حدود 64 درصد از دارایی‌های خانوارهای کره‌ای در املاک و مستغلات نگهداری می‌شود و تنها 36 درصد به دارایی‌های مالی اختصاص دارد، در حالی که این نسبت در ایالات متحده و ژاپن معمولاً معکوس است. علاوه بر این، بسیاری از کره‌ای‌ها از سیستمی به نام «جونسه» برای اجاره املاک استفاده می‌کنند که در آن مستاجران به جای پرداخت اجاره ماهانه، سپرده‌ای بزرگ معادل حدود 50 درصد ارزش ملک پرداخت می‌کنند. به دلیل مقادیر بالای این سپرده‌ها، مستاجران اغلب به وام‌های بانکی متکی هستند که آن‌ها را در معرض بدهی‌های مرتبط با مسکن قرار می‌دهد؛ در حالی که در کشورهایی مانند ایالات متحده، تنها صاحبان خانه چنین ریسکی را متحمل می‌شوند.
بنابراین، در کره جنوبی ارتباطی قوی میان نقدینگی بازارهای مالی، افزایش قیمت مسکن، و بدهی خانوار وجود دارد.
اوایل امسال، بازار مسکن، به ویژه در مناطق مسکونی لوکس سئول، داغ شد. در همان زمان، برنامه‌های دولتی که با هدف کمک به جوانان برای خانه‌دار شدن، یارانه و نقدینگی به بازار تزریق می‌کرد، به افزایش قیمت‌های بالا در دیگر مناطق سئول و حومه آن دامن زد. بانک مرکزی کره جنوبی این روندها را زودتر شناسایی کرد و با وزارتخانه‌های مربوطه همکاری نمود تا اقدامات کلان‌احتیاطی را که در سپتامبر اجرایی شد، طراحی کند. تنظیم نرخ بهره تنها زمانی انجام شد که نشانه‌هایی از تثبیت بازار مسکن و کاهش رشد بدهی‌های خانوار مشاهده شد.
اقدامات پیش‌دستانه بانک مرکزی کره جنوبی به چالش کشیدن وضعیت موجود بود و مقاومت‌هایی را از سوی برخی سیاست‌گذاران و کارشناسان به همراه داشت. برای افزایش شفافیت و اعتماد، این بانک منابع بیشتری را به برقراری ارتباط مستقیم با عموم مردم و فعالان بازار اختصاص داده است. ایجاد خطوط ارتباطی مستقیم، اعتماد به اقدامات بانک را تقویت می‌کند؛ امری که بدون آن، بانک نمی‌تواند مأموریت خود را به‌طور مؤثر انجام دهد.
با توجه به اینکه کشورها به طور فزاینده‌ای با هزینه‌های فزاینده مسکن، کاهش نرخ تولد، و رشد کند دستمزدها مواجه هستند، ممکن است بانک‌های مرکزی بیشتری حوزه فعالیت خود را گسترش داده و به چالش‌های ساختاری جوامع امروز رسیدگی کنند. رویکرد بانک مرکزی کره جنوبی نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران پولی می‌توانند و شاید باید نقشی حیاتی در مقابله با این مسائل عمیق‌تر ایفا کنند تا انعطاف‌پذیری اقتصادی بیشتری را تضمین کنند.
این دیدگاه در همکاری با ابتکار «زنان در رهبری اقتصاد» انجمن بین‌المللی اقتصاد منتشر شده است، که هدف آن ارتقای نقش زنان در اقتصاد از طریق پژوهش، ایجاد مشارکت‌ها، و تقویت صدای آنان است.
به قلم سوهیونگ لی – 12 دسامبر 2024
