گروه بریکس پس از گسترش اعضا با چالش‌های مهمی در ایجاد اجماع و هماهنگی روبه‌رو شده است. این گروه برای مدیریت اختلافات میان اعضای متنوع خود، بیشتر به سکوت راهبردی، ابهام زبانی و مذاکرات طولانی‌مدت متکی است. گسترش بریکس علاوه بر افزایش تنوع اعضا، فرآیندهای تصمیم‌گیری و هم‌راستایی سیاست‌های مشترک را پیچیده‌تر کرده و نیاز به رویکردی شفاف‌تر و هماهنگ‌تر برای حفظ انسجام را ضروری ساخته است.
یکی از مشکلات اساسی بریکس، فقدان حافظه نهادی است. نبود مستندات متمرکز و آرشیوهای ثابت – که با تغییر دوره‌ای ریاست‌جمهوری دستخوش تغییر می‌شوند – موجب ایجاد شکاف در پیوستگی و هماهنگی سیاست‌ها و تصمیمات شده است. این شکاف‌ها روند اجرایی و پاسخگویی را در دوره‌های رهبری متناوب دشوار و ناپایدار می‌کند.
در حالی که بریکس به‌طور غیررسمی از ابزارهایی مانند گسترش سیاسی برای افزایش اعضا استفاده کرده، بانک توسعه نوین رویکرد رسمی‌تری را در اجرای پروژه‌ها برگزیده است. این تفاوت نشان می‌دهد که گروه در شرایطی که اهداف مشخص و منابع کافی دارد، موفق‌تر از زمانی عمل می‌کند که به ترتیبات غیررسمی و موقتی متکی است. این امر بر ضرورت ایجاد سازوکارهای شفاف و منابع تعهدی پایدار تأکید دارد.
در حوزه اصلاحات نهادی، تلاش‌های برزیل با مقاومت روبه‌رو شده است. هرچند اعلامیه ریو برخی اقدامات را محتاطانه تأیید کرده، اما هیچ تعهد ملموسی برای تغییرات اساسی در ساختار نهادهای بریکس وجود ندارد. این وضعیت نشان می‌دهد که پیشبرد اصلاحات نهادینه نیازمند تلاش‌های هماهنگ‌تر و گسترده‌تر اعضاست.
یکی دیگر از چالش‌ها، گسترش بیش از حد سازوکارها بدون حمایت دائمی است. اکنون بیش از ۱۸۰ سازوکار در بریکس وجود دارد که به‌دلیل نبود پشتیبانی پایدار، فشار زیادی بر ریاست‌های متناوب وارد می‌کند. این مشکل باعث شده برزیل نیمی از جلسات برنامه‌ریزی‌شده خود را کاهش دهد تا با اولویت‌های دیپلماتیک دیگر هماهنگ شود. این وضعیت نیاز به بهبود ساختارهای مدیریتی و اجرایی را آشکار می‌سازد.
عملکرد بریکس در حوزه‌های مختلف نیز متفاوت است. در بخش‌هایی مانند مالی و کشاورزی، نتایج ملموس به‌دست آمده، اما در دیگر حوزه‌ها با وجود سال‌ها فعالیت، دستاورد قابل‌توجهی – به‌ویژه در سطح عمومی – ارائه نشده است. این تفاوت‌ها بر اهمیت ایجاد سازوکارهای مؤثر برای ارزیابی عملکرد و افزایش انسجام تأکید دارد.
در مجموع، بریکس با چالش حفظ هویت غیررسمی و هم‌زمان توسعه ظرفیت‌های نهادی برای هماهنگی مؤثر در مقیاس بزرگ‌تر روبه‌رو است. موفقیت بیشتر این گروه در گرو راهبردهای مشخص‌تر، منابع متعهدتر و فرآیندهای نهادینه‌تر خواهد بود.
/ منبع
