طبق آمار ترانزیت سازمان راهداری، در چهار ماه نخست سال جاری، بیش از پنج میلیون تُن کالا از طریق شبکه جادهای ایران ترانزیت شده است. این عدد نه تنها نشانگر نقش جغرافیای راهبردی ایران در ترانزیت منطقهای است، بلکه ظرفیتهای زیرساختی و لجستیکی کشور را در انتقال بینالمللی کالا به نمایش میگذارد. تعداد سفرهای انجامشده در این مدت به حدود 232 هزار سفر میرسد، که بیانگر حجم بالای فعالیت حملونقل جادهای و وابستگی ترانزیت منطقه به کریدورهای زمینی ایران است.
از مجموع این حجم، بیش از چهار میلیون تُن کالا از کشور خارج شده و حدود 775 هزار تُن وارد کشور شدهاند، که نشان میدهد ایران بهطور عمده بهعنوان مسیر عبوری ترانزیت ایفای نقش میکند، نه بهعنوان مقصد یا مبدأ اصلی کالاها. این ویژگی، مزیت ژئواکونومیک ایران در اتصال آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و حتی چین به خلیج فارس و بازارهای بینالمللی را برجسته میسازد.
فعالیت گسترده بیش از 2490 شرکت حملونقل بینالمللی و بیش از 40 هزار خودروی فعال در ناوگان بینالمللی، شبکهای پویا و زنده از بازیگران بخش خصوصی را در ترانزیت کشور شکل داده است. این شرکتها در تعامل با 26 پایانه مرزی در 12 استان کشور، ستون فقرات زیرساخت ترانزیتی ایران را میسازند و نقش فعالی در حفظ پیوستگی تجاری با همسایگان دارند.
میانگین عمر 12 سال برای ناوگان بینالمللی نشاندهنده نیاز به نوسازی تدریجی در این بخش است، بهویژه در رقابت با کشورهای منطقه که در حال بهروزرسانی سریع ناوگان حملونقل خود هستند. از سوی دیگر، حضور بیش از 51 هزار راننده در مسیرهای بینالمللی، نشان از اشتغالزایی قابلتوجه این بخش در اقتصاد ملی دارد.
ترانزیت جادهای در ایران، نهتنها یک فرصت اقتصادی برای کسب درآمد ارزی، بلکه ابزاری کلیدی برای تقویت نفوذ اقتصادی کشور در محیط پیرامونی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. با توجه به ظرفیتهای مرزی، موقعیت ترانزیتی کشور میتواند به اهرمی راهبردی در تعاملات منطقهای ایران بدل شود، مشروط بر آنکه سیاستگذاری منسجم، سرمایهگذاری زیرساختی هدفمند و تسهیل در مقررات گمرکی و مرزی نیز همزمان در دستور کار قرار گیرد.