اهمیت
کاهش سرمایه‌گذاری در توسعه: فقر می‌تواند مانع از سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و خدمات عمومی شود، که این امر به نوبه خود بر رشد اقتصادی تأثیر منفی می‌گذارد.
تضعیف اقتصاد ملی: فقر می‌تواند منجر به کاهش مصرف و سرمایه‌گذاری در اقتصاد شود و در نهایت به تضعیف رشد اقتصادی و توسعه پایدار منجر شود.
کاهش سطح زندگی: با افزایش فقر، خانواده‌ها قادر به تأمین نیازهای اساسی خود نیستند، که می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی و سلامت عمومی منجر شود.
نکات تکمیلی
در سال 1402، نرخ فقر در ایران با افزایش 0.4 درصدی نسبت به سال قبل به 30.1 درصد رسید و نشان‌دهنده تثبیت نرخ فقر در حدود 30 درصد طی پنج سال گذشته است. با توجه به شرایط اقتصادی و پیش‌بینی‌های کارشناسان، انتظار می‌رود این سطح از فقر در سال 1403 نیز ادامه یابد. افزایش نرخ فقر علی‌رغم ثبت رشد اقتصادی 4.5 درصدی در سال 1402، ناشی از عوامل ساختاری و سهم بالای بخش نفت در اقتصاد است که باعث می‌شود رشد اقتصادی از نظر توزیع درآمد و بهبود سطح رفاه عمومی، اثربخشی کافی نداشته باشد.
تجربه ایران نشان می‌دهد رشد اقتصادی پایدار و همه‌جانبه که شامل تمامی بخش‌ها و طبقات جامعه باشد، یکی از راهکارهای کلیدی برای کاهش فقر است. اما در ایران، سهم بالای نفت در تولید ناخالص داخلی و تمرکز رشد اقتصادی بر این بخش باعث می‌شود دستاوردهای اقتصادی به صورت فراگیر و گسترده به نفع جامعه توزیع نشود. به عبارت دیگر، رشد اقتصادی در ایران فراگیر نبوده و تأثیر ملموسی بر معیشت طبقات پایین و بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها نداشته است.
علاوه بر این، عدم موفقیت سیاست‌های حمایتی دولت در سال‌های اخیر و تخصیص یارانه‌ها نیز از عوامل اصلی تداوم نرخ فقر بالا در کشور است. افزایش هزینه‌های یارانه‌ای، به‌ویژه در شرایطی که نرخ تورم همچنان در سطوح بالایی قرار دارد، بار سنگینی بر بودجه دولت گذاشته و امکان بهبود رفاه عمومی را محدود کرده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به تحلیل کاهش رشد اقتصادی ایران در بهار 1403 پرداخته است و این کاهش 2.5 درصدی را به عواملی مانند قطعی برق صنایع، کاهش صادرات نفتی و سیاست‌های انقباضی بودجه‌ای دولت نسبت می‌دهد. این عوامل موجب شده که رشد اقتصادی از مسیر پایدار خود خارج شود و نتواند تأثیر مطلوبی بر کاهش نرخ فقر داشته باشد. شرایط اقتصادی موجود در ایران طی سال‌های گذشته نیز باعث افزایش محسوس نرخ فقر شده است؛ از جمله تحولات اقتصادی در سال 1397 و افزایش فشارهای اقتصادی در سال 1398 که نرخ فقر را به 31 درصد رساند.
افزایش نرخ فقر در تمامی جوامع یک چالش اقتصادی و اجتماعی جدی است و در ایران نیز روند افزایشی نرخ فقر زنگ خطری برای جامعه محسوب می‌شود. ثبات نرخ فقر در حدود 30 درصد طی پنج سال گذشته، نشان‌دهنده ناتوانی اقتصاد در ایجاد تغییرات مثبت و کاهش فقر بوده است.
