بررسی وضعیت بازار نفت به روایت آژانس بین‌المللی انرژی
رشد تقاضای جهانی نفت قرار است از ۸۴۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ به ۱۰۱ میلیون بشکه در روز در سال آینده افزایش یابد و مصرف را در سال ۲۰۲۵ به ۱۰۳۰۹ میلیون بشکه در روز برساند. افزایش در هر دو سال تحت تأثیر خوراک پتروشیمی خواهد بود در حالی که تقاضا برای سوخت حمل و نقل همچنان تحت تأثیر پیشرفت رفتاری و فناوری محدود خواهد شد. در حالی که رشد تقاضای غیر عضو تجارت جهانی به ویژه در چین به طور قابل توجهی کاهش یافته است آسیای نوظهور همچنان در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ پیشتاز خواهد بود.
عرضه جهانی نفت در ماه نوامبر با ۱۳۰ هزار بشکه در روز نسبت به ماه قبل افزایش یافت و به ۱۰۳.۴ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به سال گذشته ۲۳۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. این افزایش به دلیل ادامه بهبود تولید در لیبی و قزاقستان بوده است. کل عرضه نفت در مسیر افزایش ۶۳۰ هزار بشکه در روز در سال جاری و ۱۰۹ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۵ به ۱۰۴.۸ میلیون بشکه در روز است. حتی بدون در نظر گرفتن کاهش تولیدات اوپک پلاس عرضه غیر اوپک پلاس در هر دو سال حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز افزایش می یابد که ایالات متحده برزیل ،گویان کانادا و آرژانتین پیشتاز آن هستند.
ظرفیت پالایشگاهها در ماه دسامبر به اوج سالانه ۸۴.۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که تقریباً ۳ میلیون بشکه در روز بیشتر از ماه اکتبر است که تعمیر و نگهداری و کاهش تولید اقتصادی فعالیت را محدود کرده بود. تولید نفت خام به طور متوسط در سال ۲۰۲۴ به ۸۲.۷ میلیون بشکه در روز و در سال ۲۰۲۵ به ۸۳.۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که به ترتیب ۵۲۰ هزار بشکه در روز و ۶۲۰ هزار بشکه در روز افزایش می یابد. حاشیه سود در آسیا در ماه نوامبر با تقویت شکافهای تقطیر میانی بهبود یافت، اما ارزش پایین تر بنزین و نفتا آنها را در حوزه اقیانوس اطلس کاهش داد.
موجودی نفت مشاهده شده جهانی در ماه اکتبر ۳۹۰۳ میلیون بشکه کاهش یافت که دلیل اصلی آن کاهش شدید محصولات نفتی ۸۲.۳ میلیون بشکه بود زیرا فعالیت کم پالایشگاه با افزایش تقاضای جهانی نفت همزمان شد موجودی صنعت ۳۰.۹ میلیون بشکه کاهش یافت و به ۲۷۷۸ میلیون بشکه رسید که ۹۱.۶ میلیون بشکه کمتر از میانگین پنج ساله است. داده های اولیه برای ماه نوامبر نشان می دهد که موجودی های جهانی به رهبری نفت روی آب و نفت خام غیر عضو تجارت جهانی افزایش یافته است.
معاملات آتی نفت خام معیار در ماه نوامبر تقریبا بدون تغییر باقی ماند حدود ۷۳ دلار در هر بشکه بود. قیمت ها در محدوده نسبتا باریک ۵ دلار در هر بشکه معامله شدند، زیرا نگرانی ها بین امنیت عرضه نفت و کاهش رشد تقاضای نفت در نوسان بود. نوسانات به پایین ترین حد خود در شش ماه گذشته رسید و معاملات آتی ماه برنت به طور متوسط روزانه ۰.۸۷ دلار در هر بشکه در ماه نوامبر تغییر کرد.
تصمیم اوپک پلاس برای به تعویق انداختن لغو کاهش داوطلبانه تولید به مدت سه ماه دیگر و تمدید دوره افزایش تولید به مدت نه ماه تا سپتامبر ۲۰۲۶ به طور قابل توجهی مازاد عرضه بالقوه ای را که قرار بود سال آینده ظاهر شود کاهش داده است. با این وجود تولید بیش از حد مداوم برخی از اعضای اوپک پلاس رشد قوی عرضه از کشورهای غیر اوپک پلاس و رشد نسبتا متوسط تقاضای جهانی نفت باعث می شود که بازار در سال ۲۰۲۵ به راحتی تأمین شود.
وزرای هشت کشور اوپک پلاس که در نوامبر ۲۰۲۳ با کاهش تولید اضافی ۲.۲ میلیون بشکه در روز موافقت کرده بودند. در نشست هفته گذشته تأخیر بیشتر در بازگرداندن این حجم به بازار را تأیید کردند. این تعویق سومین مورد از سپتامبر بود و در بحبوحه تشدید تنشهای ژئوپلیتیکی که خطرات عرضه بالقوه را افزایش داده و کند شدن رشد تقاضای جهانی نفت به رهبری چین رخ داد. این کاهش ها اکنون در زودترین زمان از پایان مارس ۲۰۲۵ تا سپتامبر ۲۰۲۶ به تدریج حذف خواهند شد.
با این حال آخرین تصمیم اوپک پلاس عدم قطعیت در مورد زمان شروع واقعی لغو کاهش ها را برطرف نمی کند. در این زمینه پیش بینی های ما بازگشت به سهمیه های تولید بالاتر را تا زمانی که جدول زمانی نهایی حذف تدریجی تأیید شود حذف می کند. بر این اساس ترازهای فعلی بازار ما همچنان نشان دهنده مازاد عرضه ۹۵۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۵ است. اگر اوپک پلاس از پایان مارس ۲۰۲۵ شروع به لغو کاهش های داوطلبانه کند این مازاد به ۱.۴ میلیون بشکه در روز افزایش می یابد. عدم قطعیت کلیدی برای مسیر عرضه نفت خام اوپک پلاس سطح پایبندی به اهداف توافق شده باقی می ماند با برآوردهای ما که نشان می دهد تولید جمعی در ماه نوامبر ۶۸۰ هزار بشکه در روز بالاتر از اهداف است.
تولید نفت خام اوپک پلاس ممکن است سال آینده همچنان افزایش یابد اگر لیبی سودان جنوبی و سودان بتوانند تولید را حفظ کنند و با افزایش تولید ۲۶۰ هزار بشکه در روز قزاقستان به صورت آنلاین انجام شود. در سطح جهانی بخش عمده ای از رشد عرضه همچنان تحت سلطه کشورهای غیر اوپک پلاس خواهد بود. به طوری که ایالات متحده برزیل، کانادا، گویان و آرژانتین بیش از ۱۰۱ میلیون بشکه در روز نفت خام و تولید NGL به آن اضافه می کنند راه اندازی پروژه گاز جفوره آرامکو عربستان در سال آینده نیز عرضه NGL عربستان سعودی را افزایش خواهد داد.
در حالی که بازار به دقت در حال ارزیابی تنش های ژئوپلیتیکی مداوم و تحولات پویایی عرضه اوپک پلاس است سوال بزرگتر برای سال ۲۰۲۵ همچنان تقاضای جهانی نفت است توقف ناگهانی رشد تقاضای نفت چین در سال جاری – همراه با کاهش شدید افزایش در سایر اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه قابل توجه مانند نیجریه، پاکستان اندونزی آفریقای جنوبی و آرژانتین اجماع را به سمت چشم انداز نرم تری سوق داده است. در یک گسست از روندهای اخیر تقاضای نفت غیر عضو تجارت جهانی در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۴ تنها ۳۲۰ هزار بشکه در روز نسبت به سال گذشته افزایش یافته است که کمترین نرخ رشد فصلی از زمان اوج همه گیری است. در حالی که کشورهای عضو تجارت جهانی افزایش ۱۹۰ هزار بشکه ای را در روز ثبت کردند.
پیش بینی می شود سرعت نسبتا ضعیف رشد تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۵ ادامه یابد و تنها به طور متوسط از ۸۴۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ به ۱.۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و مصرف کلی به ۱۰۳۰۹ میلیون بشکه در روز برسد تقاضای اضافی برای نفت خام یا فرآورده های تصفیه شده می تواند از افزایش موجودی اختیاری برای بازگرداندن موجودی های صنعت به میانگین های تاریخی و با پر کردن ذخایر استراتژیک توسط دولت ها باشد. با نزدیک شدن به پایان سال به نظر می رسد بازارهای نفت نسبتا آرام هستند و نفت خام در محدوده ۷۰ تا ۷۵ دلار در هر بشکه معامله می شود اما همانطور که سالهای اخیر نشان داده اند، شوکهای بازار می توانند با هشدار کم یا بدون هشدار از راه برسند و توجه دقیق به امنیت نفت را به اندازه همیشه مهم می کند. بنظر می‌رسد اقتصاد ایران نیز بایستی این مقوله را در نظر بگیرد تا بتواند متناسب با واقعیت بازار، منابع درآمدی خود را طراحی و پی‌ریزی کند.
