دونالد ترامپ با سیاست‌های تعرفه‌ای و تردید در تعهد به ناتو، نظم لیبرال بین‌المللی را تضعیف کرده است، هرچند این بحران پیش از او آغاز شده بود. او بر این باور است که نظم جهانی کنونی در حال تغییر است، اما برخی ویژگی‌های نظم پیشین همچنان حفظ خواهد شد. تاکنون هیچ کشوری از سیاست‌های تعرفه‌ای متقابل یا رویکرد تحقیر چندجانبه‌گرایی ترامپ الگوبرداری نکرده است. در همین حال، جهانی‌سازی مسیر خود را به‌سمت شرق، به‌ویژه آسیا، تغییر داده است؛ منطقه‌ای که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱، ۵۷ درصد رشد تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داد و در سال ۲۰۲۲ نیز ۵۷ درصد تجارت منطقه‌ای خود را ثبت کرد.
ایده وابستگی نظم جهانی به تسلط غرب قابل‌چالش است. اصول بنیادین نظم جهانی، همچون استقلال دولت‌ها، تجارت آزاد، دیپلماسی و ارزش‌های انسانی، از مناطق مختلفی از جمله جنوب جهانی سرچشمه گرفته‌اند. این منطقه که شامل کشورهایی مانند هند، آفریقای جنوبی و اندونزی است، در محکومیت تهاجم روسیه به اوکراین و انتقاد از اقدامات اسرائیل در غزه نقش فعالی داشته است. در این چارچوب، مفهوم «چندوجهی» به‌جای «چندقطبی» مطرح می‌شود؛ مدلی که در آن هیچ کشوری بر همه حوزه‌ها تسلط ندارد. ایالات متحده همچنان در حوزه‌های نظامی، مالی و فناوری پیشرو است، در حالی که چین در توسعه و تجارت و اتحادیه اروپا در تنظیم تجارت و مقابله با تهدیدات زیست‌محیطی برجسته هستند.
قدرت‌های منطقه‌ای مانند اندونزی در آسه‌آن و آفریقای جنوبی در اتحادیه آفریقا، نقش پررنگ‌تری در مدیریت امور سیاسی، امنیتی و تجاری ایفا خواهند کرد. در جهان چندوجهی، کشورها از اتحادهای سفت‌وسخت فاصله گرفته و سیاست‌های غیرمتعهدانه را ترجیح می‌دهند. برای نمونه، کشورهای جنوب شرق آسیا ممکن است در حوزه اقتصادی با چین همکاری کنند، اما برای امنیت به ایالات متحده تکیه داشته باشند. جهانی‌سازی در این نظم جدید، به‌ویژه توسط آسیا، هدایت شده و به سمت بازجهانی‌سازی پیش می‌رود؛ فرآیندی که در آن زنجیره‌های تأمین محلی‌تر و پایدارتر می‌شوند و توانمندی کشورهای جنوب جهانی را افزایش می‌دهند.
تقسیم‌بندی سنتی «غرب در برابر دیگران» دیگر اعتبار گذشته را ندارد. گروه‌های انحصاری مانند گروه ۷ ممکن است منسوخ شوند، مگر آنکه گسترش یابند. در مقابل، گروه‌هایی مانند بریکس‌پلاس با چالش‌هایی همچون رقابت‌های داخلی روبه‌رو هستند. با این حال، همکاری‌های منطقه‌ای و کوچک‌مقیاس می‌توانند نفوذ کشورهای غیرغربی را تقویت کنند. سازمان ملل متحد، با وجود محدودیت‌ها، همچنان از طریق نهادهای تخصصی مانند صندوق بین‌المللی پول و یونسکو نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین، همکاری‌های ترکیبی میان دولت‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های غیردولتی رو به افزایش است. حتی اگر ایالات متحده به معاملات دوجانبه روی آورد، همکاری‌های چندجانبه بدون حضور آن ادامه خواهد یافت و امکان بازگشت این کشور در آینده وجود دارد. / منبع
